در این مقاله از مجله گزنه ، خواص بی نظیر و البته هشدارها و مضرات استفاده از گیاه گزنه را با هم مرور خواهیم کرد.
برگها و ریشه‌ی گیاه گزنه خواص دارویی متفاوتی دارند. ریشه‌ی گزنه را می‌توان به‌صورت قرص، چای، شربت، عصاره و کپسول استفاده کرد.
از عصاره‌ی روغن این گیاه می‌توان برای درمان‌های موضعی استفاده کرد. در بعضی فرهنگ‌ها، از گزنه در پخت سوپ یا تهیه‌ی پنیر استفاده می‌کنند تا وعده‌های غذایی سالم‌تری داشته باشند.
برگ گزنه معمولا به‌عنوان چای دم می‌شود که بسیاری از مواد مفید ضروری را در خود جای داده است.
با ما همراه باشید …
خواص بی نظیر گیاه گزنه :
1- منبع مواد معدنی
چای گزنه میتواند مواد معدنی لازم را برای بدن‌تان تامین کند.
چای گزنه در مقایسه با سبزیجات برگ سبز دارای بیش‌ترین کلسیم و منیزیم است. در نتیجه، با نوشیدن چای گزنه این مواد مغذی ضروری را به میزان مناسبی برای بدن‌تان فراهم می‌کنید.
برای مثال، کلسیم میتواند به تقویت ساختار و تراکم استخوان‌ها کمک کند، در حالی که منیزیم در مدیریت مایعات بدن مشارکت می‌کند.
2- سم‌زدایی از بدن
وجود انواع مواد مغذی مفید در گیاه گزنه سبب می‌شود تا این گیاه به یک سم‌زدای ایده‌آل برای بدن تبدیل شود و آن را به‌عنوان گیاهی بشناسند که به‌طور کامل بدن را از مواد سمی پاکسازی می‌کند.
گیاه گزنه به‌دلیل خاصیت ادرارآوری سبب می‌شود تا مواد سمی خنثی‌شده در بدن به‌سرعت دفع شوند. این گیاه کمک می‌کند تا مواد مغذی به‌خوبی در روده جذب شوند و روند هضم به‌آرامی انجام شود، بنابراین از انباشت مواد سمی خطرناک جلوگیری می‌کند.
همچنین با تحریک دستگاه لنفاوی در بدن کمک می‌کند تا بدن از شر مواد سمی موجود در کلیه خلاص شود.
3- کمک به زایمان
اغلب به خانم‌هایی که زایمان دردناکی دارند چای گزنه پیشنهاد می‌شود. از آنجا که گزنه در انعقاد خون نقش دارد، از خونریزی زیاد در این افراد جلوگیری می‌کند.
علاوه بر این در تحریک تولید شیر و شیردهی راحت‌تر مؤثر است. در یکی از مطالعات، از گیاه گزنه به‌عنوان گیاهی دارویی برای بارداری و زایمان نام برده شده است.
4- افزایش سلامت زنان
یکی از مهمترین خواص گزنه کمک به سلامت زنان است. این گیاه میتواند علائم پیش از قاعدگیِ دردناکی مانند گرفتگی و نفخ شکم را کاهش دهد.
همچنین به‌دلیل ایجاد انقباض در عروق میتواند خونریزی دوران قاعدگی را کم کند.
این گیاه حالت‌های گذار را برای خانم‌هایی که در معرض یائسگی هستند راحت‌تر می‌کند و به‌عنوان ماده‌ای نیروبخش عمل می‌نماید، بنابراین تغییرات هورمونی در این دوره ناراحت‌کننده نخواهد بود.
5- بهبود سیستم گردش خون
ترکیب ویتامین C و آهن موجود در گزنه آن را به یک محرک مناسب برای تولید سلول‌های قرمز تبدیل کرده است.
به همین دلیل گزنه اغلب برای رفع خستگی یا نوعی کم خونی که با ضعف عمومی عضلات، خستگی، مشکلات شناختی و سردرد تشخیص داده می‌شود، توصیه می‌شود.
6- تقویت سلامت کلیه و مجاری ادراری
گزنه به‌عنوان دارویی طبیعی برای درمان عفونت ادراری و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه استفاده می‌شود.
همچنین گیاه گزنه ماهیت کلیوی دارد، به این معنی که به شکستن سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.
براساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، گیاه گزنه ساخت بلور‌های اگزالات کلسیم در کلیه‌ها را کاهش می‌دهد. این بلور‌ها در تشکیل انواع سنگ‌های کلیه نقش دارند.
این ویژگی گزنه از بدتر شدن شرایط دردناک جلوگیری می‌کند یا نیاز به دفع سنگ یا برداشتن سنگ با جراحی را از بین می‌برد و همچنین مانع از التهاب مجاری ادراری می‌شود.
7- ویژگی ضدالتهابی و درمان درد عضلانی
گزنه به‌دلیل خاصیت ضدالتهابیِ طبیعی و ویژگی ضددردی، قرن‌هاست که برای درمان انواع التهاباتُ زخم‌ها و سفتی عضلات و مفاصل استفاده می‌شود.
یکی از مطالعاتی که در آلمان انجام شد، نشان داد که گیاه گزنه میتواند آرتریت روماتوئید و درد مزمن عضلانی را درمان کند.
علاوه بر این چای گزنه یا مکمل گیاهی آن می‌توانند سبب درمان نقرس شوند.
در یکی از مطالعات، برای درمان آرتریت، گزنه با داروی غیراستروئیدیِ ضدالتهابی (NSAID) ترکیب شد. این ترکیب اثرات داروی NSAID را برای از بین بردن درد آرتریت تقویت کرد.
تحقیقات دیگر نشان می‌دهند که مکمل‌های حاوی گیاه گزنه، علائم آرتروز را از بین می‌برند و نیاز بیماران به داروهای NSAID را کاهش می‌دهند.
8- تقویت استخوان
چای گزنه مقدار زیادی از کلسیم، منیزیم و آهن موردنیاز استخوان را تأمین می‌کند.
شاید نام عنصر بور (boron) به گوش‌تان نخورده باشد، اما باید بدانید که یکی از مواد مهم موجود در گزنه بور است. بور سبب حفظ محتوای کلسیم موجود در استخوان می‌شود.
بنابراین مصرف گزنه میتواند به آهسته شدن شروع پوکی استخوان کمک کند.
زمانی که این ویژگی را با ویژگی تنظیم هورمون درکنار هم قرار دهید، متوجه می‌شوید که گزنه به تنظیم سلامت استخوان و بررسی وضعیت آن کمک می‌کند.
9- درمان بیماری های تنفسی
گزنه میتواند به درمان انواع بیماری تنفسی همچون تب یونجه، آسم و انواع حساسیت‌های فصلی کمک کند.
بنابراین ترکیبات خاص موجود در عصاره‌ی گزنه می‌توانند به‌طور مشخصی واکنش حساسیتی را کاهش دهند.
بررسی‌ها نشان داده‌اند که مصرف منظم چای گزنه در استرالیا برای نسل‌های پیاپی با درمان آسم مرتبط بوده است.
10- بهبود سلامت دستگاه گوارش
وجود خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی در چای گزنه سبب شده که این نوشیدنی قادر باشد مشکلات خاصی را درمان کند.
یکی از مزایای فوق‌العاده‌ی نوشیدن چای گزنه، افزایش سلامت دستگاه گوارش است.
این چای به مقابله با کرم روده و انگل در دستگاه گوارش کمک خواهد کرد. در واقع، چای گزنه در جلوگیری از مشکلات گوارشی مانند یبوست، اسهال، و نفخ بسیار موثر است.
از این رو، حالا که می‌دانید با نوشیدن چای گزنه سالم‌تر خواهید بود، دیگر تردیدی برای افزودن این نوشیدنی به رژیم غذایی‌تان باقی نمی‌ماند.
11- مفید برای کاهش وزن
گزنه، یک دمنوش عالی برای کاهش وزن و لاغری می باشد.
در واقع چای گزنه خواص پاک‌کننده‌ای دارد برای حذف مواد زائد ناخواسته که در طول فرایند متابولیک تولید می‌شوند؛ در نتیجه، میتواند وزن بدن را نیز کاهش دهد.
نوشیدن ۳ تا ۴ فنجان چای گزنه در روز سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد و به طور طبیعی سبب کاهش اشتها می‌شود.
12- حفظ سلامت قلب
گزنه منبع غنی از ویتامین A و C، بتاکاروتن و سایر کارتنوئیدهاست. همچنین گزنه دارای فلاونوئیدِ کورستین و کامفرول است که میتواند به کاهش فشار خون کمک کند و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد.
چای گزنه، منبعی غنی از آهن و پتاسیم است که میتواند به آرامش عروق خونی کمک کند و در سلامت فرایند گردش خون نقش داشته باشد.
تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف منظم چای گزنه میتواند به کاهش فشار خون سیستولیک کمک کند و تنش و فشار وارد بر سیستم گردش قلبی عروقی را از بین ببرد.
13- بهبود سلامت پروستات
ثابت شده است که مصرف گزنه با جلوگیری از بزرگ شدن پروستات، ارتباط موثر دارد.
هرچند ریشه‌ی این گیاه میتواند مانع از بزرگ شدن پروستات شود اما نمی‌تواند آن را به حالت قبل برگرداند یا کوچک کند.
ترکیب نخل با ریشه‌ی گزنه میتواند به کاهش تکرر ادرار کمک کند، اما به یاد داشته باشید که قبل از مصرف این گیاه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
14- تسکین حساسیت
درحالت طبیعی زمانی که پوست‌تان زواید گیاه گزنه را لمس کند، این گیاه سبب واکنش حساسیت پوستی خواهد شد. اما چای گزنه سبب تسکین حساسیت می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره‌ی گیاه، واکنش‌هایی التهابی را که با علائم حساسیت فصلی مرتبط هستند مهار می‌کند.
اغلب از گزنه به‌عنوان یک درمان طبیعی برای تب یونجه، استفاده می‌شود و افرادی که از عصاره‌ی گیاه استفاده کرده‌اند، می‌گویند که اثرات گیاه گزنه بیشتر از داروهای ضدحساسیتی بود و بیشتر علائم بیماری را کاهش داد.
15- تقویت سیستم ایمنی
گیاه گزنه دارای انواع ترکیبات تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی مانند فلاونوئیدها، کارتنوئیدها، ویتامین A و C است.
تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره‌ی گیاه گزنه پاسخ ایمنی را تقویت می‌کند و فعالیت سلول‌های ایمنی را بیشتر می‌کند.
همچنین گزنه سلول‌های تی (T-cells) سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا عفونت‌ها و سایر بیماری‌های پاتوژن را در بدن از بین ببرند.
16- تقویت هاضمه
مصرف منظم چای گزنه که دارای ویژگی ضدالتهابی است به تنظیم هاضمه، درمان یبوست، درمان اسهال و مشکلات معده کمک می‌کند.
زمانی که تعادل باکتری‌ها و سایر میکروب‌های درون روده که در مجموع به‌عنوان میکروبیوم (microbiome) شناخته می‌شوند، حفظ شود، دربرابر طیف وسیعی از بیماری‌ها همچون دیابت، سرطان و اوتیسم ایمن خواهید ماند.
17- فواید گزنه برای پوست و مو
یکی از خواص گزنه کمک به مراقبت از پوست است.
گزنه به‌دلیل خاصیت آنتی هیستامینی، ضدالتهابی، ضدمیکروبی و توانایی تسکین درد، تاریخچه‌ای موفق در درمان ناراحتی‌های پوستی مثل اگزما و جوش دارد.
به نظر می‌رسد که گیاه گزنه قرمزی و تورم را کاهش می‌دهد، سبب تسکین خارش پوست، افزایش سرعت بهبودی و از بین بردن جای زخم می‌شود.
برای استفاده از این خواص فوق‌العاده می‌توانید از چای گزنه استفاده کنید یا آن را دم کنید و پس از سرد شدن، مایع حاصل از آن را به‌طور مستقیم روی پوست خود بزنید.
استفاده از عصاره‌ی گزنه برای پوست میتواند انواع جوش‌های صورت را کاهش دهد و از عفونت باکتریایی جلوگیری کند.
همچنین تظاهر زخم‌ها و لکه‌ها را کاهش دهد و با کاهش چین و چروک صورت و لکه‌های ناشی از سن، اثرات ضدپیری داشته باشد.
گزنه مو را تقویت كرده و از ریزش موی سر جلوگیری می كند ، حتی در بعضی از موارد موی سر دوباره می روید . برای استفاده از این خاصیت 6 گرم سر شاخه ها و برگها و ریشه گزنه را بتنهایی و یا با 30 گرم چای كوهی در یك لیتر آبجوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد . شبها مقدری از این مایع را به سر بمالید و صبح بشوئید .
برای براق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید . بدین منظور یك قاشق چایخوری برگ گزنه خشك را در یك لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید بماند . ماساژ دادن با این چای ، شوره سر را برطرف می كند.
طرز تهیه لوسیون ضد ریزش مو با گزنه
برای این کار به اندازه‌ی سه مشت برگ تازه‌ی گزنه را با 200 میلی لیتر آب آنقدر بجوشانید تا حجم مایع نصف شود. سپس محلول را صاف و آن را دور از نور خورشید نگهداری کنید.
هر روز صبح چند قطره از این محلول را به پوست سرتان بزنید و کمی ماساژ دهید. این گیاه میتواند نقش موثری در کنترل سبوم ترشح شده داشته باشد و برای همین هم در ترکیبات بیشتر شامپوهای مخصوص موهای چرب استفاده می‌شود.
اگر موهای چربی دارید دو قاشق غذا خوری برگ گزنه را با 200 میلی لیتر آب جوش به مدت 20 دقیقه دم بدهید. وقتی دم کرده آماده شد چند قاشق غذاخوری خاک رس سبز به آن اضافه کنید تا به صورت یک خمیر غلیظ در بیاید.
زمانی که می‌خواهید حمام کنید این خمیر را به پوست سر و ساقه‌ی موها بزنید و سپس به آرامی ماساژ دهید. بگذارید خمیر به مدت 5 تا 10 دقیقه روی سرتان بماند و سپس با دقت موها را شستشو دهید. این شامپو به مدت یک هفته و داخل ظرف در بسته قابل نگهداری و استفاده است.
18- سایر خواص گزنه :
- مناسب برای درمان سرماخوردگی می باشد.
- دمنوش گزنه، به عنوان منبعی غنی از آنتی اکسیدان ها می باشد که بدن را در برابر انواع عفونت ها و التهابات محافظت کرده و یک پیشگیری کننده عالی از سرطان است.
- دمنوش گزنه درمان کننده بواسیر است.
- چای گزنه در درمان بیماری آلزایمر مفید نشان داده است.
- برگ گزنه برای برطرف نمودن درد رماتیسم و زگیل مفید است.
- گزنه نیروی جنسی را تقویت می کند.
- گزنه می تواند گردش خون را بهبود دهد و از بیماری‌های قلبی مانند حمله‌ی قلبی و سکته مغزی جلوگیری کند.
- تهوع را کاهش می‌دهد.
- فشار خون بالا یا هایپرتنشن را کاهش می‌دهد.
- این گیاه سرشار از ویتامین C و آهن می‌باشد و دمنوش آن برای رفع خستگی‌های جسمی و روحی مناسب است.
- التهاب لثه را کاهش می‌دهد، و اگر به‌عنوان دهانشویه از آن استفاده شود، از تشکیل پلاک روی دندان جلوگیری می‌کند.
- یک نوشیدنی بسیار مناسب و مؤثر برای درمان آلرژی می باشد.
- در درمان دیابت نوع ۱ مؤثر است.
- باعث تقویت جنین در زنان باردار می‌شود.
- تولید شیر را در زنان شیرده افزایش می‌دهد.
- علائم یائسگی را بهبود می‌بخشد.
- خونریزی را متوقف می‌کند.
- در درمان اختلالات عصبی مانند MS، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و سیاتیک مؤثر است.
- اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف می كند
- گرفتگی های كبدی را رفع می كند
- برای از بین بردن زگیل ، ضماد برگهای تازه آنرا روی زگیل بمالید .
روش های استفاده از گزنه :
1- دمنوش گزنه
مقدار 40 گرم برگ گزنه را در یك لیتر آبجوش ریخته و بمدت 10 دقیقه دم كنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذاست.
2- جوشانده گزنه
مقدر 30 گرم گزنه را در یك لیتر آب ریخته و بمدت 10 دقیقه آنرا بجوشانید. مقدار مصرف آن یك فنجان بین غذاها در روز است .
3-تنطور گزنه
یك قسمت برگ گزنه را با پنج قسمت الكل 50 درجه طبی مخلوط كرده و در داخل شیشه در بسته بریزید و بمدت 15 روز هر روز آنرا تكان دهید بعد از اینمدت آنرا صاف كرده و در شیشه دربسته نگاهدری كنید . مقدر مصرف آن 15-10 قطره سه بار در روز می باشد .
هشدارها و مضرات گزنه :
همانطور که گفته شد مقدار مناسب مصرف گزنه 10 گرم در روز است
به یاد داشته باشید که بعضی از این درمان‌ها می‌توانند مشکلاتی برای فشار خون بالا، قند خون بالا و قاعدگی ایجاد کنند.
گیاه گزنه میتواند با داروهای زیادی مانند داروهای مدر، داروهای فشار خون، داروهای دیابت، رقیق‌کننده‌های خون و لیتیوم تداخل پیدا کند.
قبل از شروع مصرف هر نوع مکمل یا درمان طبیعی و پیش از اینکه گیاه دارویی قدرتمندی با خواص زیاد را به رژیم غذایی خود اضافه کنید با پزشک مشورت کنید و مطمئن شوید که شرایط را بدتر نمی‌کنید.
همچنین مصرف بیش از حد گزنه ممكن است برای روده ها و كلیه ها مضر باشد و همچنین باعث بند آمدن ادرار شود .
زنان باردار و كودكان باید از مصرف آن خورددی كنند .
